„Każdy człowiek jakoś się określa w obszarze swojej płci, ale nie każdy i nie przez cały czas jest zainteresowany seksem. Jak nie jest zainteresowany seksem, to nie przestaje być seksualny” – pisze Agnieszka Stein w swojej książce „Nowe wychowanie seksualne”. Dziś sprawdzamy, czym jest seksualność, jak się kształtuje i co wpływa na to, jak jej doświadczamy w dorosłym życiu. 

Nie tylko akt seksualny. Czym jest seksualność człowieka?

W potocznym wyobrażeniu seksualność kojarzona jest przeważnie z aktem seksualnym, erotyzmem i pobudzeniem seksualnym. A jeszcze do niedawna rozumiana była jedynie jako zdolność do posiadania potomstwa. 

Każdy z nas jest seksualny

To biologiczne ujęcie jest jednak zdecydowanie zbyt wąskie, ponieważ seksualność to nie tylko gotowość i możliwość odbycia stosunku płciowego, ale — jak definiuje ją WHO — jest ona kluczowym aspektem istnienia człowieka w trakcie jego życia, dotyczy płci, tożsamości, ról płciowych, orientacji seksualnej, przyjemności, intymności i prokreacji.

Psycholożka Agnieszka Stein podsumowuje to krótko: „seksualność to całokształt zjawisk w życiu człowieka wynikających z tego, że ma płeć”. 

Seksualność to relacje z innymi ludźmi

Wiemy już więc, że seksualność jest wrodzonym atrybutem każdego człowieka. W tak szerokim ujęciu mieści się wiele obszarów, nie tylko tych uwarunkowanych biologicznie. Seksualność to relacja z własnym ciałem i z innymi ludźmi. I dotyczy to nie tylko relacji romantycznych, ale wszystkich, jakie tworzymy w trakcie naszego życia. Na każdą bowiem relację wpływ ma fakt, że mamy płeć. 

Seksualność zaczyna się w głowie

Seksualność dotyczy też tego, jaki mamy stosunek do swojego ciała i jego potrzeb, a także do ciał innych ludzi. Jak dbamy o swoje zdrowie i bezpieczeństwo. Jak czujemy się z naszą płcią i płcią innych osób, także w odniesieniu do oczekiwań kulturowych. Co o tym myślimy, jakie mamy potrzeby, obawy i oczekiwania. To, czy mamy trudność ze zdefiniowaniem własnej płci, czy wręcz przeciwnie.

Rozwój już od początku życia

O seksualności człowieka mówimy już od jego narodzin (a nawet wcześniej, gdy w życiu płodowym konkretyzuje się płeć dziecka). Każdy człowiek rodzi się z biologicznie zaprogramowanym mechanizmem rozwoju. Dzieje się on na wielu płaszczyznach — dotyczy umiejętności ruchowych, społecznych, intelektualnych i wielu innych. W każdym wymiarze jest on dość skomplikowanym procesem. Np. w przypadku motoryki — dziecko po urodzeniu ma ręce i nogi, ale jeszcze nie potrafi w sposób zamierzony wykorzystywać ich możliwości. Z czasem uczy się chwytać przedmioty, czworakować i chodzić.

Podobnie jest w przypadku rozwoju seksualnego. Dziecko rodzi się z narządami płciowymi, odczuwa ból i przyjemność, szuka kontaktu i bliskości z drugim człowiekiem. Wraz z upływem czasu poznaje swoje ciało i różnice między płciami, uczestniczy w kulturze, odczuwa emocje związane z płcią swoją i innych osób, ma myśli na temat płciowości czy potrzeby z nią związane. W momencie dojrzewania płciowego rusza tak naprawdę jedynie mechanizm rozwoju biologicznego. Psychologiczny i emocjonalny rozwój seksualny ma swój początek o wiele wcześniej.

Gdy osiągamy dojrzałość płciową, psychiczną i emocjonalną, osiągamy też dojrzałą formę seksualności. Oznacza to, że rozumiemy wtedy własne potrzeby seksualne, konsekwencje, jakie mogą wynikać z podjętych w obszarze doświadczania seksualności decyzji i potrafimy tworzyć i utrzymywać bliskie relacje z innymi ludźmi. 

Nie oznacza to jednak, że osoby dojrzałe seksualnie już nie rozwijają się w tym obszarze. Karolina Piotrowska w książce „Rozwój seksualny dzieci” pisze, że „rozwój seksualny trwa całe życie” a seksualność może się zmieniać „w zależności od wielu czynników, np. chorób, traumatycznych doświadczeń, posiadania, nieposiadania dzieci i wielu innych”.

Co wpływa na jakość naszego życia seksualnego?

Jako ludzie funkcjonujemy w przekazach rodzinnych, rówieśniczych, ale także makrospołecznych i kulturowych. To, jakie informacje do nas docierają, przekłada się na sposób postrzegania i działania w różnych obszarach życia. Także na naszą seksualność i sposób jej doświadczania ma wpływ to, z czym się zetknęliśmy. Najważniejsze czynniki to:

Przekonania rodzinne dotyczące cielesności i seksualności

Wyniesione z domu przekonania na temat kobiecości i męskości, kształtują naszą relację z ciałem i seksualność. Np. gdy w naszym domu o seksualności się nie rozmawiało, mogliśmy otrzymać przekaz, że jest ona czymś mało istotnym lub wręcz niepożądanym. Gdy przyjemność płynąca z ciała postrzegana była jako coś nieczystego i gorszącego, możemy mieć trudność, by pozwolić sobie na nią w dorosłym życiu i cieszyć się nią. W przekazach rodzinnych podejście do seksualności mogło wiązać się też ze wstydem i lękiem, np. o zajście w nieplanowaną ciążę, utratę „reputacji”, porzucenie przez partnera. 

Te przekonania jednak można odkrywać, a następnie zmieniać, na takie, które nam służą, np. poprzez autorefleksję, rozmowę z bliskimi, czy też z pomocą specjalisty: psychologa, psychoterapeuty, seksuologa. 

Jakość edukacji seksualnej

Tabuizowanie seksualności, traktowanie jej jako czegoś wstydliwego często idzie w parze z brakiem rzetelnej, prowadzonej w pozytywnej atmosferze edukacji seksualnej na temat granic, komunikacji w relacji, radzenia sobie z emocjami, dobrowolnej zgody, bezpieczeństwa czy konsekwencji, z jakimi mogą wiązać się podejmowane aktywności seksualne. 

Jednak na każdym etapie życia możemy sięgnąć po wiarygodne i zgodne z aktualną wiedzą o rozwoju człowieka źródła. Kilka polecanych przez nas pozycji i miejsc w sieci możesz znaleźć tutaj.

Zjawisko seksualizacji

Na naszą seksualność oraz jakość życia intymnego wpływa  także seksualizacja. Zjawisko to występuje, gdy wartość osoby utożsamiana jest głównie z jej atrakcyjnością seksualną, a jej atrakcyjność fizyczna oznacza bycie seksowną/-ym. Seksualizacja wiąże się także z nadawaniem osobom i rzeczom znaczenia seksualnego, którego nie posiadają (np. ubieranie małych dziewczynek w „seksowne” stroje). 

Aby zmniejszyć presję dotyczącą np. wyidealizowanego wyglądu lub sprawności w obszarze seksualności, warto wypracować w sobie nawyk krytycznego myślenia wobec seksualnego i erotycznego przekazu, który widzimy w reklamach czy z którym stykamy się w mediach.

–

Źródła:

Agnieszka Stein, “Nowe wychowanie seksualne”, wyd. Mamania
Karolina Piotrowska, “Rozwój seksualny dzieci”, wyd. Natuli. Dzieci są ważne
Marta Januszkiewicz, dr Katarzyna Waszyńska, “Jak przekonania, (nie)wiedza i seksualizacja wpływają na nasze relacje intymne”, Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS.