Współpraca psychologa i psychoterapeuty z pacjentem oraz cały proces terapeutyczny opierają się na relacji. Jej podstawą jest zaufanie i poczucie bezpieczeństwa. Kontrakt terapeutyczny to narzędzie, dzięki któremu warunki współpracy są jasno określone i przejrzyste dla obu stron. Jakie ustalenia może obejmować kontrakt? Tego dowiesz się z dzisiejszego artykułu.
Kontrakt terapeutyczny – co to jest?
Kontrakt to umowa między psychologiem/psychoterapeutą a pacjentem, która określa warunki prowadzenia działań psychologicznych oraz wzajemne zobowiązania obu stron. W zależności od sytuacji, kontrakt może przyjąć formę pisemną lub ustną. Zazwyczaj zawiera się go po zebraniu wywiadu oraz wstępnej diagnozie problemów pacjenta.
Kontrakt pozwala wyjaśnić wszystkie wątpliwości, obawy czy też niedomówienia związane z procesem terapii. Dzięki temu pacjent ma świadomość tego, jakie są dokładnie jej zasady i na co się decyduje. Kontrakt daje także poczucie bezpieczeństwa obu stronom i pozwala ograniczyć nieporozumienia, które w przypadku jego braku mogłyby się pojawić w trakcie terapii czy też po jej zakończeniu.
Czego dotyczy kontrakt terapeutyczny?
Kontrakt terapeutyczny nie jest sztywno sformalizowany. W zależności od sytuacji tworzy się jego mniej lub bardziej rozbudowane wersje. Najczęściej elementami kontraktu są:
Cel terapeutyczny
Pacjent wspólnie z terapeutą określa cel terapii. Ważne, by był on jasno sprecyzowany i możliwy do osiągnięcia – będzie wtedy pozytywnie wpływał na motywację wewnętrzną pacjenta. Jego ustalenie daje każdej ze stron możliwość zweryfikowania, na jakim etapie realizacji celu się znajdują i planowania dalszej pracy. W momencie gdy (określony jako cel) proces zmiany już się dokonał, pacjent wraz z terapeutą mogą omówić, czy dalsza terapia jest zasadna. W razie potrzeby kontrakt może być aktualizowany.
Zdarza się, że pacjent nie potrafi na początku określić celu terapii. Metodą małych kroków opracowuje się wtedy cele cząstkowe, które mogą przybliżać pacjenta do sformułowania celu głównego.
Rodzaj i formy pracy
Psychoterapeuci pracują w różnych podejściach (m. in. poznawczo-behawioralne, systemowe, integratywne, psychodynamiczne). Pierwsze wizyty są okazją do poznania tego, w jakim pracuje wybrany specjalista oraz zorientowania się, czy takie podejście odpowiada aktualnym potrzebom pacjenta. Poza tym istnieją też różne rodzaje psychoterapii: indywidualna, grupowa, rodzinna, par, a także różny czas ich trwania: krótko- i długoterminowe. Informacje na temat podejścia i rodzaju także są elementami kontraktu.
Poufność i etyka pracy
Psychologa i psychoterapeutę obowiązuje tajemnica zawodowa. Oznacza to, że nie może on udzielać poufnych informacji na temat pacjenta. Jest z niej zwolniony jedynie, gdy podczas sesji dowie się o zagrożeniu życia lub zdrowia pacjenta lub innej osoby, popełnieniu przestępstwa lub na prośbę organów wymiaru sprawiedliwości. Te przypadki powinien precyzować kontrakt. A także kwestie takie jak to, czy pacjent wyraża zgodę na superwizowanie swojego przypadku, opisywanie go czy nagrywanie sesji.
Kwestie organizacyjne
Kontrakt określa też zasady organizacyjne dotyczące:
- miejsca, czasu i długości sesji
- warunków odwoływania sesji
- kontaktu z psychologiem/psychoterapeutą pomiędzy sesjami
- włączenia dodatkowych osób w proces terapeutyczny
- formy płatności, ewentualnych zmian ceny – jeśli pacjent korzysta z usług płatnych
- przybliżonego czasu trwania terapii.
Podsumowując, kontrakt terapeutyczny jest narzędziem, które usprawnia współpracę pomiędzy pacjentem a terapeutą. Choć na początku może wydawać się formalny, daje poczucie bezpieczeństwa, a przez to wpływa pozytywnie na przebieg terapii.
—
Źródła:
Lidia Grzesiuk, “Psychoterapia. Teoria” t.1
Agnieszka Popiel, Ewa Pragłowska, „Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Teoria i praktyka”