Podczas nadchodzących świąt Bożego Narodzenia będziemy składać bliskim życzenia zdrowia. Nic dziwnego, to fundament naszego ogólnego dobrostanu. Nasze skojarzenia wędrują tu jednak najczęściej w stronę cielesności i zdrowia fizycznego. A przecież to psychiczne jest równie ważne i niezbędne do tego, by czerpać satysfakcję z życia.

Zdrowie psychiczne w liczbach

Statystyki dotyczące zdrowia psychicznego nie są optymistyczne. Co 4 dorosła osoba doświadcza przynajmniej raz w życiu trudności i zaburzeń w tym obszarze. Do najczęstszych należą nadużywanie substancji, zaburzenia lękowe oraz zaburzenia nastroju.

Według WHO obecnie aż 350 milionów ludzi na świecie choruje na depresję, która jest co drugą rozpoznawaną chorobą, a są to dane uzyskane wyłącznie na podstawie zdiagnozowanych przypadków.  Skala problemów ze zdrowiem psychicznym jest niepokojąca, a konsekwencje niedoborów w tym zakresie mogą zagrażać życiu. Do tego stopnia, że 800 tysięcy osób rocznie popełnia samobójstwo wskutek trudności psychicznych.

Czym jest zdrowie psychiczne?

Zdrowie psychiczne należy rozumieć szerzej niż wyłącznie jako brak chorób czy objawów psychopatologicznych.

To poczucie dobrostanu, w którym człowiek realizuje swoje możliwości, potrafi poradzić sobie z różnorodnymi wyzwaniami życiowymi, jest w stanie tworzyć satysfakcjonujące relacje i produktywnie pracować.

W tym ujęciu zdrowie psychiczne to fundament, bez którego nie będziemy w stanie dobrze funkcjonować. Jest tak samo ważne jak zdrowie fizyczne, na które bezpośrednio oddziałuje.

Wpływ psychiki na ciało

Według modelu biopsychospołecznego nasz ogólny stan zdrowia wynika z połączenia trzech czynników, które wzajemnie na siebie wpływają: biologicznego, psychicznego i społecznego. Niedobór w którymś z obszarów wpływa na pozostałe. 

Zgodnie z tym ujęciem zaburzenia zdrowia psychicznego zwiększają ryzyko pogorszenia zdrowia fizycznego. Oto kilka znanych w medycynie scenariuszy. Depresja przyczynia się do wystąpienia choroby niedokrwiennej serca oraz udaru, a także obniża rokowania powrotu do zdrowia po zawale serca. Zaburzenia lękowe zwiększają z kolei ryzyko nadciśnienia, powodują problemy żołądkowo-jelitowe, bóle migrenowe czy zakłócają pracę układu moczowego. A długotrwały stres niekorzystnie wpływa na układ odpornościowy i trawienny.

Jakoś dam radę, zaraz mi przejdzie…

O ile dbanie o zdrowie fizyczne ma długą tradycję i wychodzi nam coraz lepiej, o tyle troski o dobre samopoczucie psychiczne dopiero się uczymy. Niestety towarzyszą nam w tym procesie niewspierające przekonania dotyczące zdrowia: jakoś wytrzymam, jeszcze nie jest tak źle, nie będę się nad sobą użalać, za chwilę mi przejdzie, dam radę. 

Psycholożka i psychoterapeutka, współzałożyciela portalu psychoedukacyjnego Zdrowa Głowa, Joanna Gutral porównuje tę postawę do sytuacji coraz bardziej rozkładającego nas przeziębienia, które mimo pogarszającego się samopoczucia, próbujemy leczyć pijąc uparcie coraz więcej i więcej ciepłej herbaty z miodem. Zaciskamy zęby i leczymy się domowymi sposobami, zamiast po prostu umówić się do lekarza.

Czy to już ten moment, by porozmawiać ze specjalistą?

Tymczasem nie warto czekać aż trudności psychiczne nas “rozłożą” i będą tak intensywne, że utrudnią lub uniemożliwią nam codzienne funkcjonowanie, skomplikują relacje, przełożą się na choroby fizyczne bądź bezpośrednio zagrożą naszemu życiu.

O zdrowie psychiczne należy dbać tak samo jak o fizyczne i to zarówno na poziomie profilaktyki, jak i sięgania po wsparcie specjalisty. A skoro mowa o tym drugim, skorzystać z niego możemy w dowolnym momencie życiowym, gdy coś nam przeszkadza bądź chcielibyśmy pogłębić wiedzę o sobie. Nie musimy czekać na wystąpienie objawów psychosomatycznych, niepokojących zmian w zachowaniu ani na obniżenie nastroju, problemy ze snem, apetytem, koncentracją czy trudności w relacjach.

Dlaczego warto?

Na szali mamy życie pełnią życia. Wśród efektów leczenia, i to zarówno w formie psychoterapii, farmakoterapii, jak i połączenia obu, wymienia się nie tylko ustąpienie uciążliwych objawów, jeśli to z nimi zgłosiliśmy się do gabinetu specjalisty. Korzyściami długoterminowymi są większa satysfakcja z życia i relacji, poczucie dobrostanu psychicznego i fizycznego, pogłębione rozumienie własnych stanów i emocji oraz umiejętności rozpoznawania symptomów sugerujących ewentualny powrót różnego rodzaju zaburzeń. 

Ta metaforyczna ciepła herbata z miodem i cytryną, choć pyszna, nie zawsze przyniesie nam realną poprawę samopoczucia. I dlatego do świątecznych życzeń zdrowia, dodajemy też życzenia uważności, troski i miłości do samych siebie – wartości, które, gdy będzie taka potrzeba, ułatwią nam skorzystanie z pomocy.

To pierwszy z cyklu artykułów normalizujących temat zdrowia psychicznego i sięgania po wsparcie. Na kolejną odsłonę zapraszamy w styczniu.

—

Żródła:

Joanna Gutral, podcast “Zdrowa głowa” – odcinek “Dlaczego zdrowie psychiczne jest takie ważne?”
dr Agnieszka Mościcka-Teske, Joanna Gutral, Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS – “Jak dbać o zdrowie psychiczne?”
Iga Stanek “Na kozetce. Co musisz wiedzieć przed pierwszą wizytą u psychologa lub psychoterapeuty?”

Zdjęcie: serwis Unsplash.com